Hộp Số Sàn 4 Cấp: Cấu Tạo, Nguyên Lý & Cách Sử Dụng

Hộp số sàn hoạt động hoàn toàn dựa trên cơ chế ăn khớp giữa các cặp bánh răng. Xe số sàn có khả năng tiết kiệm nhiên liệu, có mức giá thành rẻ tuy nhiên lại khá khó trong việc sử dụng đối với một số lái mới hoặc tay nghề yếu. Bài viết dưới đây, cố vẫn kỹ thuật Nguyễn Hồng Hải của Honda Mỹ Đình sẽ giúp bạn hiểu chi tiết về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và cách sử dụng hộp số sàn 4 cấp hiệu quả và an toàn nhất. 

Hộp số sàn 4 cấp là gì?

Hộp số sàn 4 cấp là một loại hộp số sàn cơ bản có 4 cấp số tiến và một cấp số lùi. Hộp số này cho phép người lái chọn giữa 4 tốc độ khác nhau để điều khiển xe, cùng với một số lùi để lùi lại. 

Hộp số sàn 4 cấp là loại hộp số thủ công, nghĩa là người lái phải sử dụng cần số và bàn đạp ly hợp để chuyển đổi giữa các cấp số. Đây là loại hộp số truyền thống và đơn giản, thường được sử dụng trên các dòng xe ô tô cỡ nhỏ và trung bình. Tuy nhiên nó cũng không cung cấp sự linh hoạt trong việc chuyển số và hiệu suất tiết kiệm nhiên liệu bằng các loại hộp số tự động hiện đại.

Cấu tạo của hộp số sàn 4 cấp

Cũng giống như các loại hộp số sàn khác, hộp số sàn 4 cấp có cầu tạo bao gồm các bộ phận chính như bánh răng, trục hộp số, bộ đồng tốc, ổ bi được bao bọc bởi vỏ và nắp hộp số. Cụ thể:

• Bánh răng: Đây là bộ phận chính trong hộp số sàn có nhiệm vụ thay đổi tỷ số truyền, từ đó làm thay đổi tốc độ quay giữa các chi tiết. 
• Trục hộp số: Hộp số dọc thường có 3 trục gồm: trục sơ cấp, trục trung cấp và trục thứ cấp. Hộp số ngang có 2 trục là trục sơ cấp và trục thứ cấp. 
• Bộ đồng tốc: Bộ phận này có tác dụng giúp tốc độ của các bánh răng được đồng đều khi vào số, tránh gặp tình trạng  va đập giữa các bánh răng. Qua đó, quá trình vào số của xe sẽ êm ái và mượt mà hơn.
• Ổ bi: Bộ phận này giúp chuyển hóa ma sát trượt thành ma sát lăn, từ đó làm giảm tiếng ồn trong quá trình hoạt động và giúp hộp số kéo dài tuổi thọ hơn. 
• Vỏ và nắp hộp số: Chứa các bộ phận bên trong hộp số giúp bảo vệ các bộ phận bên trong khỏi va đập. 

Nguyên lý hoạt động của hộp số sàn 4 cấp

Cơ chế hoạt động của hộp số sàn 4 cấp khá đơn giản và dựa vào việc sử dụng các bánh răng và cơ cấu ly hợp để chuyển đổi giữa các cấp số tiền và số lùi. Cách hoạt động cơ bản của hộp số sàn 4 cấp thể hiện ở:

• Hộp số sàn 4 cấp có bốn cấp số tiền, thường được đánh số từ 1 đến 4, và một cấp số lùi. Mỗi cấp số có một bộ bánh răng tương ứng trên trục đầu ra của hộp số. Khi bạn chuyển số, cơ cấu cơ khí di chuyển các bánh răng trên trục đầu ra để tạo ra một tỷ số truyền động cụ thể. 
• Cơ cấu ly hợp: Cơ cấu ly hợp nằm giữa động cơ và hộp số cho phép người lái điều khiển việc kết nối hoặc tách ly giữa động cơ và hộp số. Khi người lái bàn đạp côn (ly hợp xuống), nó ngắt kết nối động cơ với hộp số. Khi bạn thả côn (ly hợp lên), nó kết nối động cơ với hộp số, cho phép chuyển động từ động cơ đến hộp số. 
• Chuyển số: Bằng cách sử dụng cần số, bạn chọn cấp số tiến hoặc số lùi. Khi bạn chuyển số, cơ cấu cơ khí di chuyển các bánh răng trên trục đầu ra của hộp số để tạo ra tỷ số truyền động cụ thể cho tốc độ và mô men xoắn.
• Tựa vào cấp số: Khi bạn chuyển số, các bánh răng tương ứng sẽ tương tác để chuyển động từ hộp số đến trục đầu ra và sau đó đến bánh xe. Cấp số tiến cao hơn thường được sử dụng để tốc độ cao, trong khi cấp số thấp hơn thường được sử dụng để tăng mô men xoắn ở tốc độ thấp. 

Ưu, nhược điểm của xe số sàn 4 cấp

Tính đến nay, hộp số sàn 4 cấp không còn được sử dụng phổ biến trong các dòng xe hiện đại. Tuy nhiên, hộp số sàn 4 cấp vẫn có những ưu điểm khiến người dùng thích thú. Dưới đây là những ưu, nhược điểm cụ thể của xe số sàn 4 cấp: 

Ưu điểm

Hộp số sàn 4 cấp trên xe ô tô có một số ưu điểm đáng chú ý, tùy thuộc vào sở thích và nhu cầu của người lái. Sau đây là một số ưu điểm của hộp số sàn 4 cấp:

• Kiểm soát tối ưu: Người lái có kiểm soát tối ưu hơn về việc chọn số và tốc độ của xe, đặc biệt là trong tình huống đòi hỏi sự kiểm soát tức thì như khi đi off-road hoặc trong điều kiện đường trơn trượt. 
• Trải nghiệm lái xe tương tác: Lái xe với hộp số sàn tạo ra trải nghiệm lái xe tương tác và thú vị hơn so với hộp số tự động. Điều này có thể tạo ra niềm vui riêng và mối tương tác với xe hơn. 
• Tiết kiệm nhiên liệu: Thông thường hộp số sàn có khả năng tiết kiệm nhiên liệu tốt hơn so với hộp số tự động trong một số trường hợp. Người dùng có khả năng điều khiển tốc độ và số vòng quay động cơ tốt hơn, giúp tối ưu hóa hiệu suất nhiên liệu. 
• Bảo dưỡng đơn giản: Hộp số sàn thường dễ bảo dưỡng hơn và ít gặp sự cố so với hộp số tự động phức tạp hơn. Sửa chữa và thay thế linh kiện thường có giá thành rẻ hơn.

Nhược điểm

Mặc dù hộp số sàn 4 cấp có nhiều ưu điểm, nhưng nó cũng đi kèm với một số nhược điểm mà người lái xe cần xem xét trước khi quyết định sử dụng nó. Một số nhược điểm của hộp số sàn 4 cấp phải kể đến như: 

• Gây mệt mỏi khi di chuyển trong tắc đường và giao thông đông đúc: Sử dụng hộp số sàn trong điều kiện tắc đường hay trong giao thông đông đúc có thể sẽ là một thách thức. Người lái phải thường xuyên chuyển số và sử dụng ly hợp, điều này có thể gây mệt mỏi và phiền phức cho người lái.
• Học lái tốn thời gian và kỹ năng: Để lái xe với hộp số sàn một cách thành thạo, đòi hỏi một thời gian dài và đòi hỏi kỹ năng lái xe có tay nghề cứng.
• Khả năng kiểm soát kém trong điều kiện trơn trượt: Trong điều kiện đường trơn trượt, hộp số sàn có thể làm cho việc kiểm soát xe trở nên khó khăn hơn. Sự kiểm soát của bạn đòi hỏi bạn phải có kỹ năng và kinh nghiệm cao hơn.
• Mức độ tiêu hao nhiên liệu tùy thuộc vào cách người sử dụng: mặc dù hộp số sàn có thể tiết kiệm nhiên liệu nếu được sử dụng đúng cách, nhưng nếu người lái không biết cách điều khiển số và đạp ga một cách hợp lý, nó có thể tiêu hao nhiên liệu nhanh hơn so với hộp số tự động hiện đại.
• Không phù hợp cho tất cả mọi người: Không phải ai cũng có thích hoặc phù hợp với việc lái xe với hộp số sàn. Đối với sự phát triển của hộp số tự động như hiện tại, xe số sàn bị lép vế hơn.

Hướng dẫn sử dụng hộp số sàn 4 cấp

Hộp số sàn 4 cấp là loại hộp số phổ biến trên nhiều dòng xe ô tô và xe máy phổ thông. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách sử dụng hộp số sàn một cách hiệu quả và an toàn.

Các bước cơ bản khi sử dụng hộp số sàn 4 cấp

Khởi động:

• Đạp hết chân côn (pedal bên trái).
• Vào số 1 (hoặc số lùi nếu cần).
• Nhả nhẹ chân côn và đồng thời nhấn nhẹ chân ga.
• Khi xe bắt đầu chuyển động, nhả hoàn toàn chân côn và tăng ga dần dần.

Tăng tốc:

• Nhấn chân ga để tăng tốc độ động cơ.
• Khi vòng tua máy đạt đến ngưỡng thích hợp (khoảng 2500-3000 vòng/phút), đạp côn và chuyển sang số cao hơn.
• Lặp lại quá trình này cho đến khi đạt được số cao nhất.

Giảm tốc:

• Nhả chân ga và để xe giảm tốc độ tự nhiên.
• Khi vòng tua máy giảm xuống dưới ngưỡng thích hợp, đạp côn và chuyển sang số thấp hơn.
• Lặp lại quá trình này cho đến khi về số 1.

Dừng xe:

• Đạp nhẹ phanh để giảm tốc độ.
• Khi xe gần dừng hẳn, đạp hết chân côn và chuyển về số 0 (mo).
• Kéo phanh tay để giữ xe đứng yên.

Đỗ xe:

• Tắt máy.
• Vào số 1 (hoặc số lùi nếu đỗ trên dốc) để tránh xe bị trôi.
• Kéo phanh tay.

Mẹo sang số êm ái

• Đạp côn dứt khoát: Đạp hết chân côn trước khi sang số.
• Sang số nhẹ nhàng: Không nên giật cần số quá mạnh.
• Cân chỉnh vòng tua máy: Chuyển số khi vòng tua máy đạt đến ngưỡng thích hợp.
• Sử dụng kỹ thuật “double clutching” (chuyển số kép): Kỹ thuật này giúp sang số mượt mà hơn, đặc biệt khi giảm số.

Các lưu ý khi sử dụng

• Không để chân trên bàn đạp côn khi không cần thiết: Điều này sẽ làm mòn lá côn nhanh hơn.
• Không về số mo khi xe đang chạy: Điều này có thể gây hư hỏng cho hộp số.
• Không sang số khi vòng tua máy quá cao hoặc quá thấp: Điều này có thể gây giật cục và làm hỏng hộp số.

Những lưu ý khi sử dụng xe số sàn 4 cấp an toàn

Khi sử dụng xe số sàn 4 cấp, có một số lưu ý quan trọng để bạn cần phải tuân thủ để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi lái xe. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng xe số sàn 4 cấp:

• Học cách sử dụng cần số và ly hợp: Trước khi lái xe, bạn cần hiểu cách sử dụng cần số và ly hợp. Hãy tìm hiểu cách chuyển số mượt mà và chính xác để tránh làm hỏng hộp số. 
• Khởi động xe: Trong tình huống bình thường, để khởi động xe, bạn cần đặt cần số vào số N hoặc bấm côn để ngắt kết nối động cơ và hộp số.
• Bán kính quay: Hãy lưu ý rằng xe số sàn có bán kính quay nhỏ hơn so với xe số tự động. Điều này có nghĩa là bạn cần cẩn thận khi quay đầu xe hoặc đỗ xe trong không gian hạn chế. 
• Thời điểm chuyển số: Chuyển số đúng thời điểm quan là rất quan trọng. Thông thường bạn nên chuyển số khi đạt tốc độ tối ưu cho cấp số tiến tiếp theo. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu suất nhiên liệu và bảo vệ hộp số.
• Kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên: Kiểm tra độ bám của ly hợp và thay nếu cần thiết để tránh sự cố. Bảo dưỡng và thay dầu hộp số đúng định kỳ để đảm bảo hộp số hoạt động mượt mà và bền bỉ. 

Như vậy, tuy hộp số sàn 4 cấp ngày nay không còn được sử dụng phổ biến trên các mẫu xe, đặc biệt là các mẫu xe hiện đại nhưng đây cũng là một loại hộp số sở hữu nhiều ưu điểm. Hy vọng những thông tin do Honda Ô tô Mỹ Đình cung cấp đã giúp ích cho bạn. Nếu có bất cứ thắc mắc nào, liên hệ ngay với chúng tôi qua hotline 1800 1165 hoặc tới showroom tại 02 Lê Đức Thọ, Cầu Giấy, Hà Nội để được tư vấn và giải đáp chi tiết nhé!

• Đại lý Honda Mỹ Đình: https://hondaotomydinh.vn/
• Fanpage: Honda Ôtô Hà Nội – Mỹ Đình
• Youtube: Honda Ôtô Hà Nội – Mỹ Đình
• Hotline: 037 583 7979

Hoàng Ngân

Với 2 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực ô tô, tôi tự tin mang đến cho khách hàng những thông tin chính xác và đầy đủ, là nguồn tham khảo đáng tin cậy giúp khách hàng dễ dàng tìm kiếm các thông tin hữu ích.