Phanh tang trống: Cấu tạo, nguyên lý hoạt động & 5 lỗi thường gặp

Phanh tang trống là một trong những hệ thống phanh được sử dụng phổ biến trên ô tô hiện nay. Xuất hiện vào đầu những năm 1900, cho đến nay loại phanh này vẫn được sử dụng trên một số dòng xe ô tô hiện đại bởi những ưu điểm mà nó mang lại. Cùng Honda Ô tô Mỹ Đình tìm hiểu chi tiết về cấu tạo, nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh này nhé!

Phanh tang trống là gì?

Phanh tang trống (hay phanh guốc, phanh đùm) là một bộ phận quan trọng thuộc hệ thống an toàn trên xe ô tô. Hệ thống phanh này chủ yếu nằm ở trục sau bánh xe. Chúng được thiết kế theo dạng hộp kín, có cấu tạo và nguyên lý hoạt động không quá phức tạp. So với nhiều loại phanh phổ biến hiện nay, loại phanh này tạo ra lực phanh tốt cùng chi phí sản xuất thấp hơn. Vì lý do đó, đây là loại phanh được sử dụng khá nhiều trên các loại phương tiện giao thông, đặc biệt là xe thương mại như xe khách, xe du lịch và cả xe máy.

Hệ thống phanh tang trống được phát minh bởi Louis Renault vào năm 1902. Cấu tạo phanh tang trống đầu tiên đã sử dụng đòn bẩy, dây và cáp. Cho đến năm 1930, phanh tang trống thủy lực mới ra đời để thực hiện điều này dễ dàng hơn. Nhìn chung, hệ thống phanh lúc này có nhiều chi tiết cồng kềnh và phức tạp, độ bền kém so với những hệ thống phanh khác trên thị trường hiện nay.

Cấu tạo của phanh tang trống

Về cơ bản, phanh tang trống có các bộ phận chính như sau:

• Trống phanh: Đây là bộ phận chính của phanh tang trống. Bộ phận này tạo ra bề mặt ma sát làm giảm tốc độ hoặc dừng xe khi má phanh được ép vào.
• Xi lanh phanh: Đây là bộ phận tạo ra áp lực cho toàn bộ hệ thống phanh, thường được gắn trên bàn đạp phanh và nhận lực nhấn từ bàn đạp khi người lái đạp xuống. Xi lanh phanh chứa một piston và một hệ thống van để điều chỉnh áp lực và phân phối lực phanh đến từng bánh xe.
• Piston: Đây là bộ phận rất quan trọng trong hệ thống phanh, hoạt động nhờ vào áp suất dầu. Khi có áp suất dầu, piston sẽ bị đẩy ra, phần guốc phanh sẽ được ép vào trống phanh, giúp xe giảm tốc độ hoặc dừng xe lại.
• Guốc phanh: Được đặt trực tiếp trên bề mặt của trống phanh. Guốc phanh được sử dụng để tạo ma sát với bề mặt trong của tang trống.
• Lò xo hồi vị: Đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy các bộ phận phanh trở lại vị trí ban đầu sau khi lực phanh được thả ra.

Ngoài ra, hệ thống phanh tang trống còn được cấu tạo bởi một số bộ phận khác có nhiệm vụ làm bệ đỡ hay truyền lực như: tấm lót, thanh chống, dây cáp…

Nguyên lý hoạt động của phanh tang trống trên xe ô tô

Nguyên lý hoạt động của loại phanh này khá đơn giản. Hệ thống này hoạt động bằng cách tác động lực lên phanh làm cho các bánh xe ngừng quay. Cụ thể, khi người lái đạp phanh, cơ cấu phanh tạo ra một lực. Lực này sẽ làm cho các bánh xe dừng quay đồng thời kìm hãm quán tính của xe khiến xe dừng lại.

Bằng cách sử dụng áp suất thủy lực truyền từ xi lanh chính đến xi lanh phanh, guốc phanh sẽ được ép vào trống, trống phanh này lại quay cùng với lốp khiến bánh xe dừng lại. Khi không có sự xuất hiện của áp suất đến xi lanh, lực của lò xò phản hồi đẩy guốc phanh rời khỏi mặt trong của trống phanh và trở lại vị trí ban đầu.

Các loại phanh tang trống phổ biến hiện nay

Phanh tang trống được phân loại dựa trên mục đích cũng như đặc điểm mà guốc dẫn và kéo tạo ra. Các loại phanh tang trống thường được sử dụng là:

Phanh hai guốc dẫn

Là loại phanh có hai guốc dẫn và xi lanh hai bánh. Hệ thống phanh hai guốc tạo ra áp suất phanh mạnh hơn và hiệu suất phanh tốt hơn. Loại phanh này thường được trang bị trên các loại xe tải nhỏ hoặc trung bình.

Phanh tang trống dẫn và kéo

Loại hệ thống phanh này sử dụng tang trống, xi lanh và neo cố định để tạo ra lực phanh ổn định trong cả trường hợp xe chạy tiến và lùi. Loại phanh này thường được sử dụng trên các dòng xe du lịch và một số loại xe khác.

Phanh một trợ động

Loại phanh một trợ động là loại hệ thống phanh sử dụng trợ động để tăng cường hiệu quả và lực phanh. Cấu trúc của nó bao gồm một trợ động, xi lanh điều chỉnh và xi lanh bánh xe cố định. Loại phanh này thường sử dụng trong các hệ thống phanh cần kiểm soát độ chính xác như hệ thống phanh ô tô.

Phanh hai trợ động

Loại phanh hai trợ động có cấu tạo tương tự phanh một trợ lực nhưng bao gồm hai trợ động, hệ thống phanh này tạo ra lực phanh rất lớn, đảm bảo khả năng dừng xe nhanh chóng và an toàn. Loại phanh này thường được sử dụng trong cách ứng dụng đặc biệt đòi hỏi lực phanh mạnh mẽ như phanh trung tâm xe tải, phanh xe nâng hàng và phanh tay xe du lịch.

Ưu nhược điểm của phanh tang trống

Hệ thống phanh tang trống có những ưu điểm và nhược điểm như sau:

Ưu điểm

• Phanh tạo ra một lực phanh lớn hơn, giúp đảm bảo khả năng dừng xe hiệu quả hơn trong các tình huống khẩn cấp.
• Phanh tang trống không dễ gây tình trạng trượt hoặc lết, là một ưu điểm quan trọng, đặc biệt khi phanh gấp, khắc phục tình trạng nguy hiểm cho người điều khiển phương tiện.
• Thiết kế hộp nguyên khối của phanh tang trống không chỉ giữ cho các thành phần bên trong an toàn khỏi ảnh hưởng của môi trường như bùn đất, nước và bụi bẩn mà còn giúp nâng cao độ bền của hệ thống.
• Guốc phanh của phanh tang trống có chiều dày lớn hơn so với má phanh đĩa, điều này giúp giảm chi phí bảo dưỡng cho người dùng. Mặt khắc, chi phí sản xuất của hệ thống này thấp và có khả năng tái chế, tạo ra sự lựa chọn kinh tế và bền vững hơn cho người tiêu dùng.

Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm thì phanh tang trống còn tồn tại các nhược điểm như sau:

• Thiết kế hộp kín của phanh tang trống, mặc dù mang lại ưu điểm về bảo vệ thành phần bên trong nhưng cũng đồng nghĩa với việc cơ chế tản nhiệt và thoát nhiệt không hiệu quả. Điều này dẫn đến tăng nhanh chóng nhiệt độ phanh, có thể ảnh hưởng đến hiệu suất và tuổi thọ của phanh.
• Thời gian giảm tốc chậm của phanh tang trống có thể làm cho hoạt động kém hiệu quả hơn trong các tình huống cần phanh gấp như khi xuống dốc.
• Trọng lượng của hệ thống phanh tang trống thường nặng hơn so với phanh đĩa. Điều này có thể tạo áp lực thêm vào tải trọng của xe. Ảnh hưởng này có thể làm thay đổi trọng lượng cho phép của xe.

Một số vấn đề thường gặp khi dùng phanh tang trống

Phanh tang trống là một bộ phận quan trọng trong hệ thống phanh ô tô, có nhiệm vụ giảm tốc độ và dừng xe. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng thì hệ thống này có thể gặp một số vấn đề ảnh hưởng đến hiệu quả của phanh như sau:

Xuất hiện âm thanh lạ khi di chuyển

Hiện tượng phanh tang trống phát ra âm thanh lạ khi đang hoạt động xảy ra khá phổ biến. Nguyên nhân là do đất cát, nước hay các vật thể lạ dính vào má phanh khiến mặt phanh tang trống bị trầy xước, dẫn đến tiếng kêu khi má phanh tiếp xúc với vành bánh xe. Để khắc phục lỗi này, bạn chỉ cần thực hiện một số thao tác cơ bản để vệ sinh hệ thống phanh hoặc nếu có điều kiện có thể thay má phanh mới để đảm bảo chất lượng phanh tốt nhất.

Hiện tượng bó phanh

Bó phanh là một hiện tượng má phanh không tách khỏi tang trống để di chuyển về vị trí ban đầu sau khi người điều khiển nhả phanh. Điều này dẫn đến việc xe bị phanh cứng, không di chuyển được. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bó phanh khả năng lớn là do lò xo hồi vị bị yếu, đồng thời có thể là do trục quả đào bị mòn và khô dầu.

Phanh tang trống không ăn

Trái ngược với hiện tượng bó phanh, tình trạng phanh không ăn xảy ra khi đạp hoặc bóp phanh rất mạnh nhưng xe không giảm tốc độ hoặc giảm rất chậm. Nguyên nhân chủ yếu là do má phanh bị mòn chưa được thay thế. Bên cạnh đó, việc bề mặt má phanh dính dầu mỡ rát có thể là tác nhân làm giảm ma sát giữa má phanh và bánh xe mà ít người để ý.

Má phanh tang trống nhanh ăn mòn hoặc trơ lì

Chất lượng má phanh ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng má phanh bị mòn hoặc trơ lì ở phanh tang trống. Ngoài ra, việc rà phanh liên tục vào trống phanh cũng là nguyên nhân khiến chúng nhanh mòn. Điều này ảnh hưởng đến khả năng đảm bảo an toàn trong quá trình xe vận hành của hệ thống phanh. Giải pháp tốt nhất cho vấn đề này là thay má phanh mới phù hợp với phanh tang trống cũ và đảm bảo chất lượng tốt, tuổi thọ cao.

Má phanh tang trống bị bong, vỡ

Hiện tượng má phanh tang trống bị bong, vỡ không thường xuyên xảy ra. Lỗi này khiến bánh xe bị kẹt cứng, làm cho xe dừng đột ngột, rất nguy hiểm khi xe đang di chuyển nhanh hoặc trên đoạn đường đông đúc.

Cách thay má phanh tang trống

Trước khi tiến hành thay má phanh tang trống, bạn cần chuẩn bị các dụng cụ như sau:

• Kính an toàn và găng tay bảo hộ
• Đinh lẹp và bộ tua vít
• Bình xịt dầu xả hay dung dịch làm sạch phanh
• Bộ má phanh mới (nếu cần thiết)
• Lốp jack và giá đỡ

Các bước thực hiện thay má phanh tang trống được thực hiện như sau:

• Bước 1: Đeo kính – mặt nạ chống bụi, đồ bảo hộ.
• Bước 2: Tháo nắp chụp và nới lỏng các đai ốc bánh xe.
• Bước 3: Dùng dung dịch RP7 xịt lên các bu lông bánh xe.
• Bước 4: Kéo trống phanh ra.
• Bước 5: Tháo rời cơ cấu phanh.
• Bước 6: Lắp guốc phanh mới.
• Bước 7: Kiểm tra lại cơ cấu phanh mới lắp.
• Bước 8: Lắp lại trống phanh và bánh xe.

So sánh phanh tang trống và phanh đĩa. Nên chọn loại nào?

Phanh tang trống và phanh đĩa là hai loại hệ thống phanh phổ biến được sử dụng trong ô tô. Sau đây là một số điểm khác biệt giữa phanh tang trống và phanh đĩa như sau:

TIÊU CHÍ	PHANH TANG TRỐNG	PHANH ĐĨA
Cấu tạo	Phanh tang trống sử dụng tang trống và guốc phanh. Guốc phanh có nhiệm vụ nhận lực từ piston và ép chặt vào trống phanh để tạo ma sát làm giảm tốc độ quay hoặc dừng xe. Phanh có thiết kế phức tạp, theo dạng hộp kín, bên trong các bộ phận như piston, xi lanh phanh,…	Phanh đĩa sử dụng đĩa phanh và bốn bó phanh. Để phanh xe lại, má phanh có nhiệm vụ kẹp chặt đĩa phanh khiến bánh xe ngừng quay. Phanh có thiết kế đơn giản, gồm ba bộ phận chính: đĩa phanh, má phanh và cùm phanh.
Nguyên lý hoạt động	Khi đạp phanh, thông qua các cơ cấu dẫn động, xi lanh thủy lực sẽ đẩy hai phần má phanh bung ra ngoài và ép sát vào mặt trong của tang trống để tạo ma sát và giảm tốc độ của xe.	Khi đạp phanh, thông qua cơ cấu dẫn động là dầu phanh, các piston này sẽ đẩy má phanh ép sát vào đĩa phanh giúp giảm tốc độ xe.
Trọng lượng phanh	Nặng hơn	Nhẹ hơn
Hiệu quả lực phanh	Hiệu quả phanh thấp hơn khi phanh gấp trên đường ướt.	Phanh hoạt động tốt hơn khi phanh gấp trên đường ướt.
Ứng dụng	Phanh này thường được lắp đặt trên các loại xe phân khúc giá trung bình như xe khách, xe tải và xe bán tải.	Nhờ hiệu suất tốt và tính thẩm mỹ, loại phanh này được thiết kế trên hầu hết các phương tiện cơ giới và trong nhiều phân khúc xe, đặc biệt là các dòng xe thể thao và xe cao cấp.
Chi phí sản xuất, bảo dưỡng	Thấp	Cao
Tần suất bảo dưỡng	Dạng hộp kín, ít bị bám bụi, bùn đất, nước mưa… nên ít phải vệ sinh, bảo dưỡng hơn.	Thiết kế hở, dễ bị bám bụi đất nên cần vệ sinh, bảo dưỡng thường xuyên hơn.

Hiện nay, những mẫu xe thể thao và cao cấp chủ yếu sử dụng hệ thống phanh đĩa nhờ ưu điểm hiệu suất tốt và tính thẩm mỹ cao. Phanh tang trống thường xuất hiện trên các mẫu xe tải, xe khách, xe bán tải do đặc thù vận hành trên những địa hình có phần phức tạp hơn.

Bên cạnh đó, một bộ phận lớn các mẫu xe bình dân lại trang bị phanh đĩa cho bánh trước và phanh tang trống cho bánh sau. Nhiều người cho rằng, điều này xuất phát từ các nhà sản xuất xe hơi hiện nay vừa muốn kết hợp giữa hai yếu tố là hiệu suất phanh và giá thành. Bánh trước sử dụng phanh đĩa để tăng sự an toàn của xe trong quá trình vận hành. Trong khi đó, hệ thống này lại không quá cần thiết khi sử dụng cho bánh sau, phanh tang trống sẽ được ưu tiên hơn để giảm chi phí và giá thành đến người tiêu dùng.

Câu hỏi thường gặp

Phanh tang trống có ABS không?

Hệ thống phanh tang trống có thể được trang bị công nghệ ABS (hệ thống chống bó cứng phanh). Phanh tang trống có ABS vẫn có các bộ phận như tang trống, bộ truyền lực, xi lanh phanh nhưng bổ sung thêm các cảm biến và bộ điều khiển điện tử. ABS sẽ theo dõi tốc độ quay của từng bánh xe và điều chỉnh áp suất phanh trên từng bánh xe một cách tự động để ngăn chặn bánh xe bị khóa. Điều này giúp giảm nguy cơ mất lái và giữ cho xe vẫn trong tình trạng kiểm soát trong quá trình phanh.

Tại sao phanh tang trống thường được sử dụng ở phía sau xe?

Phanh tang trống thường được lắp đặt ở phía sau xe bởi vì:

• Hiệu suất phanh của phanh này không bằng phanh đĩa, do đó không phù hợp để sử dụng ở phía trước, nơi cần nhiều lực phanh hơn.
• Phanh tang trống với khả năng chịu nhiệt và độ ẩm tốt, do đó phù hợp để sử dụng ở phía sau, nơi chịu nhiều tác động của môi trường hơn.
• Phanh tang trống có giá thành rẻ hơn phanh đĩa, do đó phù hợp để sử dụng ở phía sau, nơi cần nhiều chi phí hơn.

Làm thế nào để tăng hiệu suất của phanh tang trống trên xe ô tô?

Một số biện pháp để tăng hiệu suất phanh tang trống mà người dùng có thể tham khảo như sau:

• Thay má phanh và trống phanh định kỳ
• Kiểm tra và bảo dưỡng phanh tang trống thường xuyên
• Sử dụng dầu phanh chất lượng cao
• Hạn chế sử dụng phanh gấp

Cách kiểm tra phanh tang trống như thế nào?

Trong quá trình sử dụng, người dùng cần chú ý kiểm tra hệ thống phanh tang trống với các hạng mục như sau:

• Kiểm tra má phanh: Nếu má phanh mòn quá mức thì bạn cần phải thay mới. Ngoài ra, má phanh còn có thể bị cong vênh, nứt, rỉ sét hay dính dầu và chất lỏng khác.
• Kiểm tra khe hở giữa má phanh và trống phanh: Khe hở quá lớn hoặc quá nhỏ sẽ làm giảm hiệu suất phanh.
• Kiểm tra guốc phanh: Cần thay trống phanh khi bị cong vênh, nứt, rỉ sét và mài mòn quá mức.
• Kiểm tra các bộ phận khác của hệ thống phanh như xi phanh, đường dẫn dầu phanh,…

Như vậy, Honda Ô tô Mỹ Đình đã cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về hệ thống phanh tang trống. Tuy ngày nay hệ thống này không được sử dụng phổ biến trên các dòng xe ô tô hiện đại nhưng vẫn sở hữu nhiều đặc điểm nổi bật khó có thể thay thế. Hy vọng những chia sẻ trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như cách hoạt động của hệ thống này. Nếu có bất cứ thắc mắc nào, liên hệ ngay với chúng tôi qua hotline 0385 83 79 79 hoặc tới showroom tại 02 Lê Đức Thọ, Cầu Giấy, Hà Nội để được giải đáp và tư vấn chi tiết nhé!

• Website: https://hondaotomydinh.vn/ 
• Fanpage: Honda Ô tô Hà Nội – Mỹ Đình
• Youtube: Honda Ô tô Hà Nội – Mỹ Đình
• Hotline: 0385 83 79 79

Hoàng Ngân

Với 2 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực ô tô, tôi tự tin mang đến cho khách hàng những thông tin chính xác và đầy đủ, là nguồn tham khảo đáng tin cậy giúp khách hàng dễ dàng tìm kiếm các thông tin hữu ích.